Hızlı ve kontrolsüz kentleşme sebebiyle artan sel ve taşkın gibi doğal
afetler hayatı olumsuz etkilemektedir. Meydana gelen kayıpların önlenebilmesi
ve zararların minimuma indirilebilmesi için incelemelere zemin teşkil etmek
üzere özellikle kentsel alanlardan geçen derelerin modellenmesi ve taşkın
yayılım haritalarının oluşturulması gerekmektedir. Ayrıca, oluşturulan taşkın
yayılım haritaları, kentsel alanlarda meydana gelen arazi kullanımı
değişiklikleri dikkate alınarak güncellenmelidir. Dolayısıyla dere kenarlarında
yapılan yeni yerleşimler taşkın yayılım haritaları dikkate alınarak
yapılmalıdır. Ayrıca, dere kenarlarındaki mevcut yerleşim alanları da taşkın
haritaları dikkate alınarak güvenli bölgelere taşınmalıdır. Bu kapsamda, taşkın
debilerinin hesaplanması ve yayılım haritalarının oluşturulması için yapılan
çalışmalar hayati derecede önemlidir. Bu çalışmada, İstanbul’da bulunan
Sazlıdere Havzası’nın hidrolojik modeli ve havza sınırları içerisindeki ana
dere olan Türkköse Deresi’nin hidrolik modeli oluşturulmuştur. Çalışmada havza
alanı, eğimi, sınırı, yükselti haritası, arazi kullanımı, toprak tipi ve dere güzergâhları
WMS adlı yazılım programı kullanılarak modellenmiştir. Daha sonra, hidrolojik
model için HEC-HMS ve hidrolik model için HEC-RAS programları kullanılmıştır.
Oluşturulan hidrolojik model, daha önce havzada ölçülen yağış ve akış verileri
kullanılarak kalibre edilmiştir. Son olarak, 03–05 Temmuz 2005 tarihleri
arasında meydana gelen şiddetli yağış kullanılarak havza üzerinde ana dere ve
yan kollarda oluşan taşkın yayılım haritaları elde edilmiştir. Modelde oluşan
taşkın incelenmiş ve ana derenin mansabına yakın bölgelerde su derinliğinin
maksimum 8 m civarında olabileceği görülmüştür. Ayrıca, yerleşim alanlarından
geçen ana deredeki ve yan koldaki su derinliklerinin sırası ile 6 m ve 4 m ve
taşkın yayılımının 260 m ve 240 m genişlikte olduğu model sonuçlarından elde
edilmiştir. Böylece, oluşturulan model ile Türkköse Deresi’nin taşkın analizi
yapılmış ve yerleşim bölgesindeki taşkından etkilenebilecek alanlar tespit
edilmiştir.
Türkköse Deresi Taşkın Taşkın Yayılım Haritası WMS HEC-HMS HEC-RAS
Due to rapid and unplanned urbanization, natural
disasters such as rising floods affect the daily life. In order to prevent
losses and minimize damages, it is necessary to model the streams passing
through urban areas and to establish flood extent maps. In addition, the
generated flood extent maps should be updated taking into account the changes
in land use occurring in urban areas. Moreover, new settlements near the
streams should be made by considering the flood extent maps. Moreover, existing
residential areas near the streams should also be resettled to safe areas,
taking into account flood extent maps. In this context, studies on the
calculation of flood flows and the development of flood extent maps are of
vital importance. In this study, the hydrological model of the Sazlıdere
Watershed in Istanbul and the hydraulic model of the Türkköse Stream, which is
the main stream within the basin boundaries, were generated. In the study, watershed
area, slope and boundary, elevation map, land use, soil type and stream routes
were modeled by using the WMS software program. The HEC-HMS software program
for hydrological model and the HEC-RAS software program for hydraulic model
were used. The hydrological model was calibrated by using rainfall and flow rate
data previously measured in the watershed. Finally, flood extent maps generated
on the main stream and side branches on the watershed were obtained by using
heavy rainfall between 03 and 05 July 2005. The floods in the model were
examined and it was observed that the depth of the water in the areas close to
the downstream of the main stream could be around 8 m. In addition, it was determined
from the model results that the water depths in the main stream and on the side
branch passing through the settlement areas were 6 m and 4 m, respectively, and
the flood extent widths were 260 m and 240 m, respectively. Thus, the flood
analysis of the Türkköse Stream was carried out with the described model and
the areas affected by the flood in the settlement area were determined.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Mühendislik |
Bölüm | Araştırma Makalesi |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Temmuz 2019 |
Gönderilme Tarihi | 3 Aralık 2018 |
Kabul Tarihi | 10 Mayıs 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Cilt: 5 Sayı: 2 |
Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanlanmıştır.